કળયુગના દેવ તરીકે જાણીતા હનુમાનજીની મહિમા અનેરી છે. પૃથ્વીલોકથી જયારે ભગવાન શ્રીરામે વિદાય લીધી ત્યારે તે તેના પરમભક્ત હનુમાનજીને પૃથ્વી પર કળયુગના અંત સુધી રહેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. ત્યારથી હનુમાનજી કળયુગના દેવ તરીકે જાણીતા થયા. બજરંગબલીની સામે જે ભક્ત કષ્ટ લઇને આવે તેના કષ્ટ દૂર કરે છે. આ કારણે જ બજરંગબલીને સંકટમોચન કહેવામાં આવે છે. બજરંગબલીના ભક્તો ઘણા બધા છે, પણ તેના વિશે માહિતી બહુ ઓછા લોકો પાસે હશે.
હનુમાનજીના પાંચ ભાઈઓ
હનુમાનજીને પણ પાંચ ભાઈઓ હતા. પુરાણોમાં વનરાજ કેસરીના છ પુત્રોનો ઉલ્લેખ છે, અને તેમાંથી હનુમાન સૌથી મોટા હતા. તેના બાકીના પાંચ ભાઇઓ પણ પરણ્યા હતા. હનુમાનજીના પાંચ ભાઇઓમાં મતિમાન, શ્રુતિમાન, કેતુમન, ગતિમાન અને ધૃતીમાનનો સમાવેશ થાય છે. તેથી, તેના ભાઈઓની વંશ હજુ પણ ચાલુ છે.
બજરંગબલી ભગવાન શિવનો 11 મો અવતાર છે
હનુમાનજીની માતા અપ્સરા હતી પરંતુ ઋષિએ તેમની માતા અંજનાને શ્રાપ આપ્યો હતો કે જ્યારે પણ તે કોઈને પ્રેમ કરશે, ત્યારે તેનું મોં વાંદરા જેવું થઈ જશે. પછી તેમણે આ શ્રાપથી મુક્તિ માટે ભગવાન બ્રહ્માને પ્રાર્થના કરી. ત્યારે બ્રહ્માજીએ તેઓને પૃથ્વી પર માનવી તરીકે જન્મ લેવાની રીત જણાવી અને પછી અંજનાએ વાંદરાઓના રાજા કેસરી સાથે પ્રેમ કર્યો અને બંનેના લગ્ન થઈ ગયા. અંજના ભગવાન શિવના પ્રખર ભક્ત હતા અને તેમની ભક્તિથી પ્રસન્ન થયા, ભગવાન શિવએ તેમને પુત્ર તરીકે જન્મ લેવાનું વરદાન આપ્યું. હનુમાન જીનો જન્મ શિવનો 11 અવતાર માનવામાં આવે છે.
આ કારણે કહેવાયા બજરંગબલી
એકવાર હનુમાનજીએ દેવી સીતાને પૂછ્યું કે, તે સિંદૂર શા માટે લાગાવે છે? ત્યારે સીતાજીએ કહ્યું કે, ભગવાન શ્રી રામ તેમના પતિ છે અને તેઓ તેમના રક્ષણ અને દીર્ઘાયુષ્ય માટે સિંદૂર લગાવે છે. આ સાંભળીને હનુમાનજીએ વિચાર્યું કે જો દેવી સીતાજી આટલું નાનો સિંદૂર લગાવીને ભગવાનની ઉંમર વધારી શકે છે, તો પછી તેણે તેને આખા શરીરમાં તેના નામે કેમ ના લગાવવું અને તેમણે તેના આખા શરીર પર સિંદૂર લગાડ્યું. કેમ કે સિંદૂરને બજરંગ પણ કહેવામાં આવે છે, તેઓને બજરંગબલી કહેવાયા.
હનુમાન શબ્દનો અર્થ
સંસ્કૃત હનુ એટલે જડબા અને માન એટલે વિકૃત. એકવાર ભગવાન હનુમાને ફળ રૂપે સૂર્ય ખાધો હતો, ગુસ્સે થયા પછી ભગવાન ઇન્દ્રએ બાળક મારુતિ પર વજ્રથી પ્રહાર કર્યો હતો, જેનાથી તેમના જડબાને નુકસાન પહોંચ્યું હતું અને ત્યારબાદ તે બેભાન થઈ ગયા હતા, ત્યારબાદ તેનું નામ હનુમાન રાખવામાં આવ્યું.
બ્રહ્મચારી હનુમાનજીનો પુત્ર
હનુમાનજી બ્રહ્મચારી હતા પણ તેમને એક પુત્ર મકરધ્વાજ હતા. માછલીના પેટમાંથી મકરધ્વજ જન્મ્યા હતા. એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે હનુમાનજીએ આખી લંકાને બાળી નાખ્યું હતું અને સમુદ્રમાં તેની પૂંછડીનો અગ્નિ બુઝાવ્યો હતો, ત્યારે તેનો પરસેવો માછલી ગળી ગઇ હતી અને આ પરસેવાથી મકરધ્વજનો જન્મ થયો હતો.
હનુમાનજીએ પણ રામાયણની રચના કરી હતી
શું આપને ખબર છે કે વાલ્મીકિ રામાયણ સિવાય હનુમાનજીએ પણ રામાયણની રચના કરી હતી અને તે વાલ્મિકી રામાયણની તુલનાથી ઉત્તમ હતી. લંકા વિજય બાદ ભગવાન રામનો રાજ્યાભિષેક કરાવીને હનુમાનજી હિમાલય પર્વત પર ચાલ્યા ગયા અને અહીં તેમણે પોતાના નખથી ભગવાનના રામની કહાની લખી. કથા અનુસાર, જ્યારે મહર્ષિ વાલ્મિકી પોતાની રચિત રામાયણ હનુમાનજીને દેખાડવા માટે ગયા ત્યારે તેમણે દિવાલો પણ આલેખાયેલી રામાયણ જોઇ અને તેઓ ઉદાસ થઇ ગયા કારણે રામાયણ ખૂબ જ શ્રેષ્ઠ હતી. તેઓ જાણતા હતા કે, તેમની રામાયણ કોઇ વાંચશે નહીં. પરંતુ હનુમાનજીએ વાલ્મીકિની તકલીફ જાણી ત્યારે તેમણે પોતાની રામાયણ ભૂસી નાંખી.
હનુમાનજી અને ભીમ વચ્ચેનો સંબંધ
હનુમાનજીનો જન્મ પવન દેવની કૃપાથી થયો હતો અને ભીમ પણ પવન દેવની કૃપાથી થયો હતો. આ અર્થમાં, તે બંને એકબીજાના ભાઈ બન્યા.
