મૌખીક મરણોત્તર નિવેદન માન્ય ગણી શકાય: ગુજરાત હાઇકોર્ટ

• ભારતીય કાયદો હક્કિતને માન્યતા આપે છે, મરતી વ્યક્તિ ભાગ્યે જુઠુ  બોલે: હાઇકોર્ટ જસ્ટીશ એ.સી.જોષી
• મૃતકના પતિને પાંચ વર્ષને સાસુ-સસરાને એક-એક વર્ષની સજા અને રૂા.93 હજારનો દંડ ફટકાર્યો.

ભારતીય કાયદો હક્કિતને માન્યતા છે, મરતો માણસ ભાગ્યે જ ખોટુ બોલે અને છેલ્લા શ્ર્વાસ લેતી વ્યક્તિ સત્ય જ બોલતો હોય છે આવા મૌખિક નિવેદન અને તેને સમર્થન આપતા પુરાવા ધ્યાને રાખી હાઇકોર્ટ જસ્ટીશ એસ.સી.જોશીએ દસાડાની પરિણીતાના આપઘાત કેસમાં તકસીરવાન ઠેરવી પતિને પાંચ વર્ષ ને સાસુ-સસરાને એક-એક વર્ષની સજા ફટકારી છે. ત્રણેયને રૂા.93 હજારનો દંડ ફટાકારી મૃતકના પુત્રને રૂા.80 હજારનું વળતર ચુકવવાનો મહત્વનો ચુકાદો આપ્યો છે.

ગુજરાત હાઈકોર્ટ જસ્ટીશ એ.સી.જોષીને આપેલા મહત્વના ચૂકાદામાં પીડિતાના મૌખિક મૃત્યુની ઘોષણાના આધારે દહેજના મૃત્યુના કિસ્સામાં આત્મહત્યા માટે પ્રેરિત કરવા માટે ત્રણ વ્યક્તિને દોષિત ઠેરવ્યા હતા, જે ઔપચારિક રીતે કોઈપણ અધિકારી દ્વારા નોંધવામાં આવી ન હતી.મહિલાએ તેના ભાઈ અને અન્ય સાક્ષીઓ સમક્ષ તેના પતિ અને સાસરિયાઓ દ્વારા ક્રૂરતા, સતામણી અને દહેજની માગણી અંગેના વર્ણનને હાઈકોર્ટ દ્વારા વિશ્વસનીય માનવામાં આવે છે, જેમાં મરનાર વ્યક્તિના છેલ્લા શબ્દોને સત્ય કેમ ગણવામાં આવે છે તેની વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. .

આ મામલો સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના દસાડા તાલુકાનો છે, જ્યાં રમીલા ઠાકોરે પોતાને અગ્નિદાહ આપ્યો હતો. જ્યારે તેણીને હોસ્પિટલમાં લઈ જવામાં આવી ત્યારે તેણીનો ભાઈ તેણીને મળવા ગયો અને અન્ય વ્યક્તિઓની હાજરીમાં તેણીએ તેણીને તેના પતિ લક્ષ્મણજી ઠાકોર, તેના પિતા પ્રતાપ અને માતા ગૌરી દ્વારા થતી ક્રૂરતા, ત્રાસ અને દહેજની માંગણી વિશે જણાવ્યું. તેણીએ હતાશામાંથી આત્યંતિક પગલું ભર્યું હતું. ભાઈએ ફરિયાદ નોંધાવી અને પીડિતાના પતિ અને તેના માતા-પિતા સામે ક્રૂરતા અને આત્મહત્યા માટે ઉશ્કેરવાનો કેસ નોંધવામાં આવ્યો.અને તમામ સાક્ષીઓની જુબાનીઓ ફરિયાદ પક્ષના કેસને સમર્થન આપે છે.

તેણીએ દલીલ કરી હતી કે ટ્રાયલ કોર્ટ માટે અવિશ્વાસ રાખવાનું અને પુરાવાને નકારી કાઢવાનું કોઈ કારણ નથી માત્ર કારણ કે મુખ્ય સાક્ષી રસ ધરાવતો સાક્ષી હતો, જેની સમક્ષ પીડિતાએ કહ્યું હતું કે તેણીને ક્રૂરતા આધિન કરવામાં આવી હતી.જસ્ટિસ એ સી જોશીએ અવલોકન કર્યું, “આપણો ભારતીય કાયદો એ હકીકતને માન્યતા આપે છે કે ’મરતો માણસ ભાગ્યે જ જૂઠું બોલે છે’ અથવા ’મરતા માણસના હોઠ પર સત્ય બેસે છે’. તે સાંભળેલા પુરાવાને બાકાત રાખવાના સિદ્ધાંતનો અપવાદ છે.” આ કેસમાં પીડિતા એકમાત્ર સાક્ષી હતી.અપરાધ અને તેણીના નિવેદનને બાકાત રાખવાથી ન્યાયના અંતને હરાવવાનું વલણ હશે.

ન્યાયાધીશે કહ્યું કારણ કે કાયદો ન્યાયિક સત્તા દ્વારા અનુસરવા માટેના કોઈપણ ધોરણો મૂકતો નથી, ન્યાયાધીશો પાસે વ્યાપક વિવેકબુદ્ધિ છે અને હકીકતો, સંજોગો અને વ્યક્તિગત અભિપ્રાયના આધારે, પીડિતોના છેલ્લા શબ્દોની સ્વીકૃતિ વ્યક્તિત્વ પર આધારિત છે.

“મૃત્યુની ઘોષણા સામાન્ય માન્યતાના આધારે વિશ્વસનીય અને વિશ્વાસપાત્ર માનવામાં આવે છે કે મોટાભાગના લોકો જે જાણે છે કે તેઓ મૃત્યુ પામવાના છે, જૂઠું બોલશો નહીં.” કોર્ટે કહ્યું, અને સાક્ષીઓના પુરાવા સ્વીકાર્યા કે પીડિતાએ તેની વેદના વર્ણવતા તેણીની વાર્તા કહી હતી. હાઈકોર્ટે પીડિતાના પતિ અને સાસરિયાઓને ઘરેલુ હિંસા અને આત્મહત્યા માટે ઉશ્કેરવા માટે દોષી ઠેરવ્યા હતા.

પતિને પાંચ વર્ષની જેલની સજા અને તેના માતા-પિતાને એક વર્ષની જેલની સજા ફટકારી છે.તેમને ચાર અઠવાડિયામાં આત્મસમર્પણ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે. હાઈકોર્ટે તેને રૂ. 93,000નો દંડ ફટકાર્યો છે. આમાંથી રૂ. 80,000નો દંડ ફટકાર્યો છે.