સમાજમાં સતત થતી આલોચના, વ્યવહારિક ભેદભાવને લીધે સમલૈંગિકોનું કથળતું માનસિક સ્વાસ્થ્ય
સજાતીય સંબંધો વિશ્વના 34 દેશોમાં કાયદેસરતા પ્રાપ્ત કરી ચૂક્યું છે પણ ભારતમાં હજુ સુધી સજાતીય સંબંધોને કાયદેસરતા આપવામાં આવી નથી જેના લીધે સજાતીય સંબંધ ધરાવતા લોકો ઘણી વાર અપરાધ ભાવ અનુભવતા હોય છે. બીજી બાજુ સમાજ પણ હજુ સજાતીય સંબંધને સ્વીકારતું નથી ત્યારે આ પ્રકારના સંબંધ ધરાવતા લોકો સતત અપરાધ ભાવ અનુભવતા હોય છે જેના લીધે તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્યને પણ ભારે નુકસાન પહોંચે છે ત્યારે ભારતીય મનોચિકિત્સકોની સંસ્થા આ મામલે મેદાનમાં આવી છે.
સમલૈંગિક યુગલો માટે સમાન નાગરિક અધિકારો માટે ભારતીય મનોચિકિત્સક સોસાયટી (આઈપીએસ) મેદાનમાં આવ્યું છે. સંગઠને કહ્યું છે કે, એવા કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી કે જે એવુ સૂચવે કે લગ્ન અને દત્તક લેસ્બિયન, ગે, બાયસેક્સ્યુઅલ તરીકે ઓળખાતી વ્યક્તિઓ માટે વ્યવહારિક નથી.
આઈપીસીના નિવેદનમાં ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો કે એલજીબીટીક્યુ સ્પેક્ટ્રમ પર વ્યક્તિઓને આ અધિકારો નકારવાથી પ્રતિકૂળ માનસિક સ્વાસ્થ્ય પરિણામો આવી શકે છે. ભારતમાં 7,000 થી વધુ મનોચિકિત્સકોની બોડીએ સમલૈંગિક લગ્નની માન્યતા અંગેની અત્યંત અપેક્ષિત સુપ્રીમ કોર્ટની સુનાવણી પહેલા આ વલણ અપનાવ્યું હતું. હાલ આ મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં છે અને 18મીએ આ મામલે સુનાવણી થનારી છે.
2018માં આઈપીએસએ ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 377 હેઠળ, એલજીબીટીક્યુ સ્પેક્ટ્રમ પર સમલૈંગિકતા અને વ્યક્તિઓના અપરાધીકરણને સમર્થન આપ્યું હતું, ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ અભિગમો વિચલિત નથી, કે કોઈ બીમારી નથી, પરંતુ સામાન્ય જાતિયતાના પ્રકારો છે.
આ વલણના આધારે સંગઠને રવિવારે શિક્ષણ, રોજગાર, આવાસ, આવક, સરકારી અથવા લશ્કરી સેવા, આરોગ્ય સંભાળની ઍક્સેસ, મિલકતના અધિકારો, લગ્ન, દત્તક લેવા, સર્વાઇવરશિપ સહિત જીવનના તમામ પાસાઓમાં એલજીબીટીક્યુ વ્યક્તિઓ સાથે સમાન વર્તન માટેના તેના કોલને પુનરાવર્તિત કર્યો હતો. નિવેદનમાં ભારપૂર્વક જણાવવામાં આવ્યું છે કે એલજીબીટીક્યુ વ્યક્તિઓ આમાંના કોઈપણ અધિકારોમાં ભાગ લઈ શકે નહીં તે સૂચવવા માટે કોઈ પુરાવા નથી.
આઈપીએસના એક્ઝિક્યુટિવ કાઉન્સિલના સભ્ય ડો. અલકા સુબ્રમણ્યમે જણાવ્યું હતું કે, સંસ્થાએ યુએસ, કેનેડા, સ્કેન્ડિનેવિયન અને અન્ય કેટલાક દેશોના ડેટાનું સંપૂર્ણ પૃથ્થકરણ કર્યું છે જ્યાં આ પ્રકારની કૌટુંબિક રચનાઓ અસ્તિત્વમાં છે અને સમલૈંગિક લગ્ન અથવા દત્તક લેવાનો વિરોધ કરતા કોઈ પુરાવા મળ્યા નથી.
અમારી મૂળભૂત દલીલ એ છે કે એલજીબીટીક્યુ વ્યક્તિઓ સાથે નાગરિક અધિકારોનો આનંદ માણવાના સંદર્ભમાં ભેદભાવ કરી શકાતો નથી જે ફક્ત તેમની ઓળખ અથવા અભિગમને કારણે તમામ નાગરિકો માટે ઉપલબ્ધ છે.
સંસ્થાએ એ પણ માન્યતા આપી હતી કે, જ્યારે સમલૈંગિક લગ્નો કાયદેસર બને છે, તો સમાન-લિંગ પરિવારોમાં દત્તક લીધેલા બાળકોને કલંક અને ભેદભાવ સહિત અનન્ય પડકારોનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આને સંબોધવા માટે સંસ્થાએ ઘરમાં લિંગ-તટસ્થ અને પક્ષપાતી વાતાવરણ બનાવવા અને વ્યાપક સમુદાયને સંવેદનશીલ બનાવવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો.
સંસ્થાએ જણાવ્યું હતું કે, તે પણ અત્યંત મહત્ત્વનું છે કે કુટુંબ, સમુદાય, શાળા અને સમાજ સામાન્ય રીતે આવા બાળકના વિકાસ અને રક્ષણ માટે સંવેદનશીલ બને અને કોઈપણ કિંમતે કલંક અને ભેદભાવને અટકાવે. આશરે 34 દેશો સમલિંગી યુગલો દ્વારા દત્તક લેવાની મંજૂરી આપે છે.
આઈપીએસના ડો. અમૃત પટ્ટોજોશીએ જણાવ્યું હતું કે, લગ્ન એ એક મહત્વપૂર્ણ સંસ્થા છે અને તે તમામ સ્પેક્ટ્રમ અને લિંગ ઓળખના લોકો માટે સુલભ હોવી જોઈએ. કલમ 377ના અપરાધીકરણને પગલે ઘણા યુગલો લગ્ન અને દત્તક લેવાને આગામી કુદરતી પગલું ગણી શકે છે. લગ્ન એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે લોકો પાસે વધુ અધિકારો છે અને કલંક અને ભેદભાવને નીચે લાવવામાં મદદ કરે છે. તેમના મતે એક સ્ટેન્ડ લેતી વૈજ્ઞાનિક સંસ્થા ચર્ચાઓ અને વધુ સ્વીકાર્યતા ખોલી શકે છે.
સમાજમાં કલંક અને ભેદભાવથી સતત પીડા અનુભવતા સજાતીય સંબંધ ધરાવતા લોકો!!
હાલ સજાતીય સંબંધને કાયદેસરતા આપવામાં આવી નથી ત્યારે સમાજ આ પ્રકારના સંબંધને કલંક ગણે છે અને સતત આ પ્રકારના લોકો સાથે ભેદભાવ કરવામાં આવે છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં આ મામલે એન કે કૌલ, એ એમ સિંઘવી અને મેનકા ગુરુસ્વામી સહિતના વરિષ્ઠ વકીલોએ દલીલ કરી હતી કે 2018ના નવતેજ જોહરના ચુકાદાએ સમાન-લિંગ સંબંધોને અપરાધ જાહેર કર્યા હોવા છતાં, એલજીબીટીક્યુ સમુદાયના લોકોની સાથે ભેદભાવ કરવામાં આવે છે કારણ કે તેમની પાસે લગ્નનો અધિકાર નથી.
18મીએ સજાતીય સંબંધને માન્યતા આપવા સુપ્રીમમાં સુનાવણી: કેન્દ્ર સરકારે માન્યતા નહીં આપવા દાખલ કર્યું છે સોગંદનામું
હાલ આ સમગ્ર મામલો સુપ્રીમ કોર્ટમાં છે. આ મામલે સુપ્રીમ કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને તેનું સ્ટેન્ડ રજૂ કરવા જણાવ્યું હતું જેના જવાબમાં કેન્દ્ર સરકારે આ પ્રકારના સંબંધોને માન્યતા આપવી જોઈએ નહીં તેવું સ્પષ્ટ જણાવ્યું હતું. ત્યારે હવે મનોચિકિતસ્કોએ સુનાવણી પૂર્વે જે રીતે પોતાનું નિવેદન રજૂ કર્યું છે તેની અસર જ્યુડિશીલ કાર્યવાહીમાં થશે કે કેમ? તે પણ જોવું રહ્યું. આગામી 18 એપ્રિલના રોજ આ મામલે વધુ સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવનાર છે.
