અનેક ધાર્મિક સ્થળો ઉપર વધુ કમાણી કરવાના લોભમાં પ્રવાસીઓની સાથે જૈવવિવિધતા અને વન્યજીવો સાથે રમત રમાઈ રહી છે. કેદારનાથમાં હેલિકોપ્ટર અકસ્માતમાં 6 લોકોના મોતની ઘટના નવી નથી. છેલ્લા 9 વર્ષમાં કેદારનાથમાં 5 હેલિકોપ્ટર અકસ્માતો થયા છે. વર્ષ 2020માં હેલિકોપ્ટરની નિર્ધારિત ઊંચાઈના અંતરના ઉલ્લંઘનના 74 કેસ નોંધાયા છે.
આ અંતર્ગત હેલિકોપ્ટર 250 મીટરથી નીચે ઉડી શકતું નથી. આમ છતાં પ્રજા અને સરકારી તંત્રએ પ્રવાસન ક્ષેત્રેથી કોઈ બોધપાઠ લીધો નથી. હાલની સ્થિતિ જોતા એવું લાગી રહ્યું છે કે સરકારી તંત્ર કોઈ અન્ય મોટી દુર્ઘટનાની રાહ જોઈ રહ્યું છે, કદાચ આ પછી આવા કિસ્સા પર કાબુ મેળવી શકાય. હેલિકોપ્ટર ચલાવતી કંપનીઓ માત્ર તેમના નફાની વસૂલાત માટે ધાર્મિક પ્રવાસીઓના જીવનને જોખમમાં મૂકે છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે સરકારી એજન્સીઓ કંપનીઓની મનમાની રોકવામાં નિષ્ફળ રહી છે.
વર્ષ 2018 માં, નેશનલ ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલએ ઉત્તરાખંડ સરકારને હેલિકોપ્ટરની ફ્લાઇટને નિયંત્રિત કરવા અને ઓપરેશનની પ્રક્રિયાને સુનિશ્ચિત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. હવાઈ ઉડાન માટે જરૂરી છે કે હેલિકોપ્ટર 2 હજાર ફૂટની ઉંચાઈથી નીચે ન ઉડવું જોઈએ. તેની ધ્વનિની ઝડપ પણ 50 ડેસિબલ પર સેટ કરવામાં આવી હતી.
હેલિકોપ્ટર ટેકઓફ અને લેન્ડ થયું ત્યારે અવાજની ઝડપ વધારે રહેવા દેવામાં આવી હતી. હાઈ-મેઈન્ટેનન્સ હેલિકોપ્ટરમાં, ધ્વનિનું પ્રમાણ નિર્ધારિત ધોરણો મુજબ રાખી શકાય છે, જ્યારે જૂના હેલિકોપ્ટરમાં, ઉચ્ચ અવાજની સમસ્યા હોય છે. નીચી ઉડ્ડયનને કારણે હેલિકોપ્ટર ક્રેશ થવાના ભય ઉપરાંત, મોટા અવાજો આ વિસ્તારના વન્યજીવનને પણ અસર કરે છે. વન્યજીવન પર તેની વિપરીત અસર પડે છે.
વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયાના 2017ના અહેવાલ મુજબ, નીચી ઉડ્ડયનને કારણે થતા ભારે ધ્વનિ પ્રદૂષણથી વન્યજીવન પ્રભાવિત થઈ રહ્યું છે. વન્યજીવોના કુદરતી વર્તનમાં ફેરફાર જોવા મળે છે. કેદારનાથમાં પર્યટનના વધતા દબાણને કારણે ગ્લેશિયર અને પર્યાવરણ વિશેષજ્ઞો પહેલાથી જ કુદરતી આફતોમાં વધારો થવાની ચેતવણી આપી ચૂક્યા છે. આમ છતાં પ્રવાસન ક્ષેત્રના લોકો અને સરકારે તેને ગંભીરતાથી લીધો નથી. આ વર્ષે લગભગ 14.7 લાખ શ્રદ્ધાળુઓ લગભગ 11 હજાર ફૂટની ઉંચાઈ પર સ્થિત કેદારનાથ પહોંચ્યા હતા. તેમાંથી લગભગ 1 લાખ 3 હજાર મુસાફરો હેલિકોપ્ટર દ્વારા આવ્યા હતા. પ્રવાસીઓની આ સંખ્યા એ વાતનો પુરાવો છે કે કેદારનાથનો પર્વતીય વિસ્તાર કેટલા દબાણનો સામનો કરી રહ્યો છે. આનાથી આ વિસ્તારની ઇકોસિસ્ટમમાં ખલેલ પડી રહી છે.
